De boog kan niet altijd gespannen staan. Dat weten we wel. Maar leef je er ook naar? Of vraag je regelmatig te veel van jezelf?
Meestal merk je pas na een tijdje dat je niet lekker in je vel zit. Je voelt je gespannen, ben prikkelbaar en kunt niet zo veel hebben. De balans tussen je draaglast (belasting) en je draagkracht (belastbaarheid) is dan even zoek.
Hoe kun je deze balans weer herstellen?
Voel jij je regelmatig vermoeid of kamp je met een gebrek aan energie? Je bent niet de enige. Eén op de acht werknemers (cijfers: CBS) kampt met burnoutklachten. Zelfs jongeren onder de 35 jaar krijgen er steeds vaker mee te maken.
Veel mensen voelen zich overdag gespannen of overweldigd door stress. Misschien liggen er teveel taken op je bordje, heb je een moeizame relatie, of slaap je slecht door zorgen. Gebeurtenissen die zich voordoen in je leven heb je niet altijd zelf in de hand.
Daarnaast kunnen ook door lichamelijke klachten spanningen ontstaan. De klacht zelf (bijvoorbeeld pijn) kan spanning veroorzaken. En ook kan het zijn dat je je zorgen maakt over de klacht. In dat geval neemt de spanning ook toe.
Als je diep van binnen kijkt, kun je in de meeste gevallen de oorzaak van je overmatige spanning zelf wel aanwijzen.
De balans herstellen in 3 stappen
Als je zeker weet dat je vermoeidheid en/of klachten niet voortkomen uit een lichamelijke aandoening, dan is er meestal sprake van een (tijdelijke) verstoorde balans tussen draaglast (datgene waar je mee bent belast) draagkracht (dat wat je denkt aan te kunnen).
Je ervaart stress doordat je het gevoel hebt dat je niet opgewassen bent tegen ‘iets’ van buitenaf. Het is belangrijk om je te beseffen dat dit niet alleen te maken heeft met de dreiging zelf (je baan, relaties, bepaalde zorgen, etc.), maar ook met de manier waarop je daar zelf tegenaan kijkt en mee omgaat.
We hebben drie stappen voor je op een rijtje gezet waarmee je de balans kunt herstellen.
1. Accepteer de situatie
Het belangrijkste is: accepteer hoe je je op dit moment voelt. Acceptatie geeft namelijk rust. Stel gewoon vast: “Ok, ik heb last van stress. Dat is dan zo.”
Als je gaat vechten tegen stressgevoelens, dan levert je dat namelijk alleen maar méér stress op. En ook met “had ik maar dit gedaan” of “had ik maar dat gedaan” schiet je niets op.
Juist door acceptatie van de situatie zoals deze is ontstaat er meer ruimte om dingen te veranderen.
2. Wees lief voor jezelf
Sta jezelf toe om je moe te voelen, of om even geen zin te hebben in dingen. Vecht er niet tegen en veroordeel jezelf niet om dit gevoel.
Zelfcompassie is het tegenovergestelde van zelfkritiek. Zelfkritiek gaat je niet verder helpen; wees daarentegen lief voor jezelf.
Sta jezelf toe om fouten te maken en om de touwtjes wat meer te laten varen. Jouw prioriteit is nu om orde op zaken te stellen in je eigen leven. Geef dat voorrang.
Laat jezelf niet uit het veld slaan als je acties niet direct succes opleveren. Zeg wat vaker in de spiegel: “Vandaag ben ik zacht voor mezelf.”
3. Maak een plan
In de ideale situatie komen de eisen die aan jou worden gesteld of die je aan jezelf stelt, overeen met wat je aankunt. We spreken dan van gezonde spanning of gezonde stress.
De draaglast en de draagkracht zijn dan met elkaar in evenwicht. Ze zijn in balans. Zijn deze twee uit balans, dan betekent dit dat je draaglast te groot is geworden ten opzichte van wat je denkt aan te kunnen.
Om de situatie te veranderen kun jij proberen je draaglast te verminderen, of je draagkracht te vergroten. Zie het maar als twee knoppen waar je aan kunt draaien.
Je kunt ook aan beide tegelijk werken, om ze meer in evenwicht te brengen. Maak een plan hoe je dit denkt aan te pakken.
Wat kun jij concreet veranderen in je leven? Bespreek het eventueel met een professional, een vriend of je partner. Kijk wat er allemaal mogelijk is en schiet niet direct opties af. Vind uit wat bij jou past.
Zo kun je om je draaglast te beperken bijvoorbeeld vaker ‘nee’ zeggen tegen bepaalde (sociale) verplichtingen. Je kunt overwegen om minder uren te gaan werken, of om een deel van het huishouden uit te besteden.
Je kunt je ook voornemen om de minder belangrijke dingen in je leven gewoon minder tijd en aandacht te geven, zodat je meer tijd overhoudt voor de dingen die wél belangrijk voor je zijn.
Om je draagkracht te vergroten, moet je aan jezelf werken. Leef gezond, eet evenwichtig en ga zo vaak als mogelijk sporten. Maak tijd vrij voor plezier, plan leuke dingen, start met mediteren en ga vaker de natuur in.
Vind uit wat voor jou werkt. Maak zo je eigen mix van ontspanningsmethoden en evalueer regelmatig wat goed werkt.
Ontspanningsoefeningen: kom volledig tot rust
Ook het doen van ontspanningsoefeningen is een eenvoudige en bewezen effectieve manier om de balans te herstellen. Tijdens een ontspanningsoefening stel jij je lichaam in staat om zich opnieuw op te laden.
Je kunt het vergelijken met je telefoon, die je aan de oplader legt. Tijdens een oefening vermindert de spierspanning, je hartslag wordt rustiger en de bloeddruk daalt iets. Je geeft jezelf zo de kans te herstellen van dagelijkse spanning en stress.
Ontspanningsoefeningen leiden tot een diepe lichamelijke en geestelijke ontspanning. Je komt dus volledig tot rust.
Door regelmatig ontspanningsoefeningen te doen, raak je eerder opgebouwde spanning makkelijker kwijt. Spanningsgerelateerde klachten (hyperventilatie, hoofdpijn, gespannen nek en schouders) worden minder.
Door te blijven oefenen, voorkom je dat een teveel aan nieuwe spanning zich opbouwt. Het evenwicht tussen spanning en ontspanning verbetert, je draagkracht wordt groter en je kunt dus meer aan!
Een bijkomend voordeel is dat je beter leert luisteren naar je eigen lichaam. Gevoelens van stress en onrust zul je daardoor eerder herkennen.
Een ontspanningsoefening doen is niet alleen heel nuttig, maar bovenal ook een heerlijk ontspannende ervaring. De oefening leidt af van onaangename gedachten, pijn of andere lichamelijke klachten.
Je aandacht wordt in plaats daarvan geleid naar positieve en ontspannende beelden, gedachten en gevoelens.
Afhankelijk van het tijdstip helpen ontspanningsoefeningen je makkelijker in te slapen of geven ze je juist nieuwe energie.
Door ze met regelmaat te doen, kom je lekkerder in je vel te zitten. Je balans herstelt, je krijgt meer plezier in dingen en hebt meer energie.